داده‌ها، امروزه تأثیر شگرفی بر تصمیم‌گیری در استراتژی ارائه خدمات، بازاریابی و فروش کسب و کار‌ها دارند. ابزار‌های هوش تجاری (BI) به فناوری مهمی تبدیل شده که بخش‌های مختلف سازمانی و کسب و کار‌ها گریزی از آن نخواهند داشت. اما هوش تجاری چیست؟ در این مقاله به بررسی هوش تجاری در کسب و کار و نقش ابزار‌های این فناوری در بخش‌های مختلف سازمانی خواهیم پرداخت. تا پایان همراه ما باشید.
هوش تجاری (BI) چیست؟
هوش تجاری (Business Intelligence)، یک فرآیند فناوری محور در جهت تجزیه و تحلیل داده‌ها و ارائه اطلاعات کاربردی به صاحبان کسب و کار، مدیران و کارمندان است. این داده‌های آنالیز شده، به صنایع و مدیران آن‌ها اجازه می‌دهد تا تصمیم‌های آگاهانه برای کسب و کار خود بگیرند. به عنوان بخشی از فرآیند هوش تجاری در کسب و کار، سازمان‌ها و صنایع داده‌ها را از سیستم‌های IT داخلی و منابع بیرونی جمع‌آوری و برای آنالیز آماده می‌کنند. ابزار‌های هوش تجاری کسب و کار، از چندین فعالیت مرتبط به هم تشکیل شده‌اند:
- داده کاوی (Data mining)
- پردازش آنلاین (Online Analytical processing)
- پرس و جو (Querying)
- گزارش دهی (Reporting)
هوش تجاری چگونه کار می‌کند؟
در هوش تجاری، برای داده‌ها پرس و جو‌هایی اجرا می‌شود تا خروجی‌هایی مانند تصویرسازی داده‌ها، داشبورد BI و گزارش‌ها تولید شوند. این خروجی‌ها، نتایج حاصل از آنالیز را برای تصمیم‌گیری عملیاتی و برنامه‌ریزی استراتژیک، در دسترس سازمان‌های مختلف قرار می‌دهند.
هدف اصلی فناوری هوش تجاری در کسب و کار، هدایت کردن تصمیمات تجاری به سمت افزایش درآمد، بهبود تصمیمات عملیاتی و رقابت با رقبای تجاری و غیره است. برای دستیابی به این اهداف، هوش تجاری bi ترکیبی از ابزار‌های تجزیه و تحلیل، مدیریت داده‌ها و گزارش‌ها را ارائه می‌دهد. کاربرد هوش تجاری و تصمیمات کلان سازمانی زمانی خود را نشان می‌دهند که از ابتدا تا انتهای فرآیند استفاده از داده‌ها، سازماندهی و استراتژی قوی وجود داشته باشد. فرآیند کار به صورت زیر است:
- جمع‌آوری داده‌ها: یک کسب و کار باید بداند که از چه منبعی، داده‌های حیاتی را از مشتریان و زمینه تجارت خود جمع‌آوری کند. این داده‌ها باید به گونه‌ای سازماندهی شوند که قابل تجزیه و تحلیل باشند.
- ذخیره‌سازی داده‌ها: داده‌های کسب و کار اغلب متعدد و دارای دامنه وسیعی هستند. زمانی این داده‌ها مفید خواهند بود که بتوان آن‌ها را در مکانی مانند پایگاه داده SQL، ذخیره کرد تا کاربران مجاز، به راحتی به آن‌ها دسترسی داشته باشند. راه حل ذخیره‌سازی باید همیشه آپدیت باشد تا سازمان بتواند تغییرات داده‌ها را سریع شناسایی و بر اساس آن عمل کند.
- تجزیه و تحلیل داده‌ها: هسته اصلی هوش تجاری در کسب و کار، بر تجزیه و تحلیل توصیفی و تشخیصی متمرکز است. ابزار‌های هوش تجاری کسب و کار، باید بتوانند از ذخیره‌سازی داده‌ها برای انجام انواع آنالیز استفاده کنند. این آنالیز به سؤالاتی مانند جایگاه قبلی سازمان کجا بوده است؟ اکنون در چه جایگاهی قرار دارد؟ دلیل اصلی وضعیت کنونی سازمان چیست؟ ، پاسخ می‌دهد.
- گزارش‌دهی: تمام داده‌ها و آنالیز‌ها اگر در اختیار مدیران و تصمیم گیرندگان سازمان نرسد، سودی نخواهند داشت. هوش تجاری در کسب و کار (BI) گزارش حاصل از آنالیز داده‌ها را به گونه‌ای منتقل می‌کند تا مدیران و ذینفعان به سرعت آن را درک کرده و برای تصمیم‌گیری از آن استفاده کنند.
آنالیز داده‌ها در هوش تجاری
کاربرد هوش تجاری در کسب و کار چیست؟
در بخش قبل، از هدف اصلی هوش تجاری در کسب و کار که هدایت درست تصمیمات تجاری است، صحبت شد. اما مزایای اصلی رسیدن به این هدف و استفاده از هوش تجاری bi چیست؟ برای شروع، می‌توان نقش هوش تجاری در زنجیره تأمین و کمک گرفتن از ابزار تجزیه و تحلیل در جهت مدیریت آن را بیان کرد. برخی از تحلیلگران بازاریابی بر این عقیده هستند که اداره موفقیت‌آمیز یک سازمان بدون هوش تجاری و گزارش دهی قوی، تقریباً غیر ممکن است. از مزیت‌های دیگر، می‌توان به افزایش کیفیت تعامل با مشتری و حمایت از کارکنان سازمان اشاره کرد که با یکدیگر ارتباط تنگاتنگی دارند. از مزایای بالقوه هوش تجاری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تسریع و بهبود تصمیم‌گیری
- بهینه‌سازی فرآیند‌های داخلی کسب و کار
- افزایش بهره وری عملیاتی
- ایجاد درآمد‌های جدید
- بهبود برنامه‌های بازاریابی و فروش
- کسب مزیت‌های رقابتی نسبت به رقبای تجاری
- شناسایی روند‌های بازار
- شناسایی مشکلات تجاری که باید برطرف شوند
اجزای محیط‌های هوش تجاری در سازمان‌ها
پلتفرم‌های مدرن BI، به عنوان سیستم‌هایی با استفاده آسان، شناخته می‌شوند. این پلتفرم‌ها، از فرآیند تجزیه و تحلیل کامل، آماده‌سازی داده، کاوش داده‌های بصری و تولید بینش و با تأکید بر سلف سرویس کاربر و آنالیز افزوده پشتیبانی می‌کنند. این محیط‌های هوش تجاری، باید دارای امنیت، قابلیت مدیریت و اتصال به منبع و تجسم داده و گزارش دهی باشند. محیط‌های BI چیز‌های بیشتری نسبت به خود ابزار‌های BI دارند. به عنوان مثال، یک ساختار معمولی هوش تجاری خود شامل انبار، ابزار‌های پردازش و مدیریت داده‌ها است.
موارد زیر اجزای اصلی محیط هوش تجاری در کسب و کار هستند:
هوش تجاری و ابزار‌های تجزیه و تحلیل
علاوه بر پرس و جو، تجسم و گزارش دهی خودسرویس؛ ویژگی‌های آنالیز افزوده پلتفرم‌های هوش تجاری، از جستجوی زبان طبیعی و فناوری مبتنی بر هوش مصنوعی پشتیبانی می‌کنند. این موضوع به کاربران کمک می‌کند تا داده‌ها را پیدا و درک کرده و برای آنالیز آماده و تصویرسازی کنند. سازمان‌ها همچنین می‌توانند انواع دیگر هوش تجاری در کسب و کار مانند نرم‌افزار داده کاوی، سیستم‌های آنالیز بلادرنگ (Real-Time) و پردازش تحلیلی آنلاین (OLAP) را بکار گیرند. ابزار‌هایی که داده‌ها را در مکعب‌های چند بعدی ذخیره و از تحلیل و محاسبات پیچیده پشتیبانی کنند.
داشبورد‌ها و گزارشات
به نقل از «Penny Wand»، مدیر فناوری در مشاوره بازاریابی و IT شرکت West Monroe، تجزیه و تحلیل داده‌ها زمانی قدرتمند است که مورد استفاده قرار گیرند. هوش تجاری و داشبورد‌های مدیریت، روشی مؤثر برای توزیع اطلاعات BI به کاربران تجاری است تا به تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی استراتژیک کمک شود.
منابع داده
مخازن داده هوش تجاری در کسب و کار، عمدتاً شامل پردازش تراکنش‌های سازمان و سیستم‌های عملیاتی مانند CRM، ERP، امور مالی، منابع انسانی (HR) و برنامه‌های مدیریت زنجیره تأمین می‌شوند. فهرست مشتریان و مجموعه‌های داده خارجی نیز می‌توانند در سیستم‌های BI برای آنالیز، جمع‌آوری شوند.
ذخیره‌سازی داده‌ها
داده‌های سیستم‌های منبع، با یک دیگر ادغام شده و در انبار داده، جایی که می‌توان از آن‌ها برای پیشبرد هوش تجاری کسب و کار بهره برد، بارگذاری می‌شوند. داده‌های کوچک‌تر نیز اغلب در بخش‌های جداگانه مستقر می‌شوند. علاوه بر این، یک ساختار هوش تجاری bi ممکن است شامل یک ذخیره‌سازی داده عملیاتی (به عنوان یک منطقه برای اطلاعات قبل از رفتن به انبار داده) و یک دریاچه دیتا (که مجموعه‌ای از داده‌های بزرگ را در خود نگه می‌دارد) باشد.
نرم‌افزار کیفیت و یکپارچه‌سازی داده‌ها
ابزار‌های ETL (استخراج، تبدیل و بارگذاری)، ابزار اصلی یکپارچه‌سازی داده‌ها برای کاربرد‌های هوش تجاری در کسب و کار هستند. این نرم‌افزار‌ها، اطلاعات را در فرآیند‌های دسته‌ای، جمع می‌کنند. از دیگر روش‌های یکپارچه‌سازی می‌توان به ادغام داده‌های بلادرنگ (Real-Time) و تصویرسازی داده اشاره کرد که نما‌های ترکیبی از دیتا‌ها را بدون بارگذاری فیزیکی آن‌ها، در انبار داده ایجاد می‌کند. پروفایلینگ داده (Data profiling) و پاکسازی (Cleansing)، معمولاً همراه با یکپارچه‌سازی برای شناسایی و رفع خطا‌های داده انجام می‌شود.
ابزار ETL هوش تجاری
ابزار‌های بهینه‌سازی، آماده‌سازی و تنظیم داده‌ها
تیم‌های مدیریت داده و هوش تجاری در کسب و کار، می‌توانند نرم‌افزاری برای کمک به آماده‌سازی خودکار داده‌ها و فرآیند تنظیم مجموعه دیتا در اختیار کاربران BI قرار دهند. این ابزار به منظور ساده‌سازی و تمرکز بر کار تحلیلی کاربر است. مخازن متادیتا (Metadata)، واژه نامه‌های تجاری و کاتالوگ داده‌ها از دیگر فناوری‌ها هستند که به کاربران کمک می‌کنند تا مجموعه داده‌های مرتبط برای برنامه‌های هوش تجاری را پیدا کنند.
کاربرد هوش تجاری در منابع انسانی (HR)
بخش منابع انسانی (HR)، وظایف کلیدی را در یک سازمان بر عهده دارد. از مسئولیت‌های این بخش استخدام، آموزش، سازماندهی رویداد‌های شرکتی و موضوع نه چندان خوشایند اخراج است. نقش مدیریت منابع انسانی نیز چند وجهی است و باید راه حل‌های منحصر به فردی را برای پیشبرد کار اتخاذ کند. هوش تجاری در کسب و کار این نیاز‌ها را به روش‌های زیر برطرف می‌کند:
هوش تجاری برای استخدام
هنگامی که قصد استخدام کردن نیروی کار دارید، با حجم زیادی از داده‌ها برای یافتن نامزد مناسب برای این نقش در اختیار دارید. اما قبل از آن باید ویژگی‌های کلیدی آن متقاضی را شناسایی کنید و درست این جا است که هوش تجاری در کسب و کار وارد می‌شود. هوش تجاری BI موقعیت‌های مشابه را آنالیز و مهارت‌های کلیدی این پوزیشن را شناسایی می‌کند. با شناخت ویژگی‌های کلیدی نقش مورد نظر و متقاضیان، می‌توانید گزینه‌های جویای کار برتر را انتخاب کنید. در بسیاری از سازمان‌ها این فرآیند غربالگری به صورت خودکار صورت می‌گیرد. حال مدیران زمان خود را فقط بر انجام مصاحبه با نامزد‌ها، متمرکز می‌کنند.
عملکرد
وظیفه منابع انسانی، تنها به استخدام ختم نمی‌شود و در واقع رصد عملکرد، همه چیز است. یکی از کاربرد‌های هوش تجاری در کسب و کار، بررسی وضعیت متقاضیان در روز اول، روز دهم، روز سی‌ام و موارد مشابه و ادغام آن با سیستم مدیریت پروژه شما است. این موضوع نه تنها به آنالیز عملکرد آن‌ها کمک می‌کند بلکه نشان‌دهنده درصد موفقیت و شکست خواهد بود. برای کارمندان بلند مدت، تحلیل عملکرد متفاوت خواهد بود اما به طور کلی با جمع‌آوری داده‌ها تصویر بهتری از موفقیت کارمندان بدست خواهد آمد.
نیاز کارمندان
یکی از عوامل کلیدی ابزار هوش تجاری در کسب و کار، توانایی آن در تصویرسازی داده‌ها و قابل درک کردن آن برای افراد با دانش کم است. برای منابع انسانی، این موضوع می‌تواند فرآیند‌ها را ساده کرده و نیاز‌های کارکنان را شناسایی و برطرف کند. هوش تجاری می‌تواند مواردی مانند آشکار کردن نرخ بهره وری پایین بخش‌ها، نیاز به کارکنان بیشتر برای استخدام، آنالیز بیشتر یا حتی شناسایی نیاز‌های آموزشی را ارائه کند. در این زمینه، هوش تجاری و مدیریت دانش هم سو با هم پیش خواهند رفت.
منابع انسانی و هوش تجاری
از دیگر کاربرد‌های هوش تجاری در کسب و کار در بخش سازمانی منابع انسانی (HR)، می‌توان به ارائه راه حل‌های سفارشی، مسئولیت‌پذیری مشارکت اجتماعی (CSR) و حفظ فرهنگ داخلی سازمان اشاره کرد.
هوش تجاری و بازاریابی
هوش تجاری در بازاریابی، بیشتر به استفاده از داده‌های مشتری برای دستیابی به نتایج بهتر در ابداع روش‌های بازاریابی مربوط می‌شود. در واقع هدف این است که در کمپین‌های بازاریابی، با استفاده از اطلاعات شناسایی مشتریان، بتوان بهتر آن‌ها را مورد هدف قرار داد. سازمان‌هایی که فاقد هر نوع هوش تجاری در کسب و کار خود هستند، نمی‌دانند که برای چه کسانی بازاریابی می‌کنند. اما نقش هوش تجاری bi در بازاریابی چیست؟
گزارش دهی بهتر
کسب و کار‌هایی که می‌خواهند یک شکل از هوش تجاری را در بازاریابی خود پیاده‌سازی کنند، باید این ابزار را با پلتفرم مدیریت ارتباط با مشتری (CRM) خود ادغام کنند. هنگامی که این ادغام انجام شد، کاربران می‌توانند داشبورد‌های هوش تجاری را برای ردیابی، تجزیه و تحلیل و گزارش، به CRM خود اضافه کنند. اکثر نرم‌افزار‌های CRM مانند Dynamic 365 CRM، دارای داشبورد داخلی برای گزارش هستند؛ اما به تنهایی عمق و قابلیت یک پلتفرم یکپارچه هوش تجاری در کسب و کار را ندارند.
آنالیز تجویزی و پیش‌بینی
تجزیه و تحلیل پیش‌بینی (Predictive analytics)، به استفاده از داده‌ها برای ارزیابی روند‌ها و کشف نتایج احتمالی در هفته‌ها، ماه‌ها و حتی سال‌های آینده اشاره دارد. با ادغام داده‌های بازاریابی در ابزار هوش تجاری، این پلتفرم می‌تواند از یادگیری ماشینی برای تعیین این که چه اتفاقی خواهد افتاد، بینشی جدید را در اختیار سازمان قرار دهد. چگونگی ادغام هوش تجاری در سیستم اطلاعات بازاریابی به این صورت است که این ابزار روند‌های بازاریابی گذشته را ارزیابی و تشخیص می‌دهد این روند‌ها چگونه در آینده عمل خواهند کرد.
تقسیم‌بندی
ویژگی تقسیم‌بندی هوش تجاری در کسب و کار، جامعه مشتریان شما را بر اساس عوامل مختلف، گروه‌بندی می‌کند:
- تقسیم‌بندی جمعیتی: مشتریان را بر اساس سن، درآمد، جنسیت، نژاد و شغل مرتب می‌کند.
- تقسیم‌بندی جغرافیایی: مشتریان را بر اساس منطقه و محل زندگی آن‌ها مرتب می‌کند.
- تقسیم‌بندی روانشناختی: مشتریان را بر اساس علایق، نظرات، ارزش‌ها و سبک زندگی مرتب می‌کند.
- تقسیم‌بندی رفتاری: مشتریان را بر اساس الگو‌های تصمیم‌گیری مانند خرید، مصرف و ترجیحات محصول مرتب می‌کند.
از این داده‌ها می‌توان برای کمک به گروه‌بندی مخاطبان سازمان استفاده کرد. این داده‌ها باعث می‌شوند تا سازمان به روشی دقیق‌تر و شخصی‌تر جامعه مشتریان خود را هدف قرار+ دهد. نتایج به دست آمده از طریق آنالیز پیشرفته داده‌های هوش تجاری در کسب و کار، خدمات بهتر به مشتریان سازمان را به همراه خواهد داشت.
هوش تجاری و بازاریابی
کاربرد هوش تجاری در سیستم‌های پشتیبان تصمیم‌گیری
سیستم پشتیبانی تصمیم‌گیری (DSS)، یک سیستم اطلاعاتی مبتنی بر رایانه است که از فعالیت‌های تصمیم‌گیری تجاری یا سازمانی پشتیبانی می‌کند. این پشتیبانی منجر به رتبه‌بندی، مرتب‌سازی یا انتخاب از میان گزینه‌های تصمیم‌گیری می‌شود. سیستم‌های پشتیبانی تصمیم‌گیری، به سطوح مدیریت، عملیات و برنامه‌ریزی یک سازمان (سطح دسترسی متوسط به بالا) خدمت می‌کنند. ابزار‌های هوش تجاری در کسب و کار، اساساً خود از سیستم‌های پشتیبان تصمیم‌گیری مبتنی بر داده هستند.
اما چرا سیستم DSS برای هوش تجاری در کسب و کار مهم است؟ چون، داده‌ها از یک سازمان استخراج، تجزیه و تحلیل و به سیستم DSS برای استفاده در تصمیمات شرکت ارائه می‌شود. از طریق این رویکرد سیستم پشتیبانی تصمیم‌گیری، آنالیز‌های تقویت شده یا قابلیت‌های مدل‌سازی قدرتمند، برای تصمیم‌گیری در مورد پیشنهادات تجزیه و تحلیل و ارزیابی نتایج بالقوه در دسترس خواهند بود. سیستم DSS می‌تواند به پیش‌بینی دقیق‌تر، مدیریت بهتر موجودی و آنالیز داده‌ها در سازمان کمک کند. هوش تجاری و dss ویژگی‌های مشترکی مانند جمع‌آوری داده‌ها، سازماندهی و تجزیه و تحلیل را دارند.
هوش تجاری و حسابداری مدیریت
در دنیای تجارت امروزی، با حجم بالایی از داده‌ها مواجه هستیم. سیستم اطلاعات مدیریت حسابداری (MA)، به عنوان کلید موفقیت در محیط کسب و کار تغییرات زیادی کرده است. در این حوزه، اگر سیستم اطلاعات حسابداری نتواند داده‌ها را به موقع و سریع در اختیار مدیران تجاری قرار دهد، موفقیت سازمان در فضای رقابتی با چالش روبرو خواهد بود. به همین دلیل است که برای رشد استراتژی‌های بلند مدت و رویارویی با رقبا، حسابداری مدیریت باید از تکنیک‌های هوش تجاری در کسب و کار بهره ببرد. ابزار‌ها و تکنیک‌های هوش تجاری برای ارائه اطلاعات مالی به موقع و مؤثر به کمک سیستم مدیریت حسابداری آمده است.
هوش تجاری و حسابداری مدیریت
مشاوران هوش تجاری شرکت اک تک، رویکرد تصمیم‌گیری یک شرکت یا سازمان را با استفاده از داده‌ها برای پاسخ به سؤالات گذشته و حال، تغییر می‌دهند. بخش‌های یک سازمان برای ردیابی معیار‌های کلیدی و سازماندهی بر اساس اهداف، می توانند از راهنمایی مشاوران هوش تجاری استفاده کنند. مشاوران به کمک ابزار‌های مدرن BI، از راه حل‌های سلف سرویس استفاده می‌کنند تا دسترسی مدیران و ذینفعان به داده‌هارا تسهیل کنند. همچنین، زمان برای کارمندان آزاد خواهد شد و اقدامات مؤثرتری برای پیشبرد کسب و کار انجام می شود.
بیشتر بخوانید: هوش تجاری در بانکداری
